Στη σύγχρονη κουλτούρα της αυτοβελτίωσης, η ευγνωμοσύνη παρουσιάζεται συχνά σαν μια λευκή, καθαρή, πάντα χαρούμενη εμπειρία. Σαν να πρέπει να χαμογελάς συνεχώς, να νιώθεις ευλογία για τα πάντα και να βλέπεις κάθε δυσκολία σαν κομμάτι ενός μεγαλύτερου καλού. Αλλά η αλήθεια είναι πιο ανθρώπινη, πιο γήινη, πιο σύνθετη: η ευγνωμοσύνη δεν χρειάζεται εξιδανίκευση.
Μπορείς να είσαι ευγνώμων και ταυτόχρονα κουρασμένος. Μπορείς να λες «ευχαριστώ» χωρίς να αγνοείς ότι κάτι σε πλήγωσε, σε εξάντλησε ή σε δοκίμασε. Η αυθεντική ευγνωμοσύνη δεν είναι μια προσπάθεια να διαγράψουμε τη δύσκολη πλευρά μιας εμπειρίας. Είναι η ικανότητα να τη βλέπουμε ολόκληρη - το φωτεινό της κομμάτι, το σκοτεινό της και εκείνο το ενδιάμεσο που μοιάζει με ημίφως.
Η ψυχολογία της θετικής σκέψης τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να απομακρύνεται από τη «τοξική θετικότητα» (toxic positivity), δηλαδή την πίεση να νιώθουμε μόνο καλά και να αποφεύγουμε κάθε αρνητικό συναίσθημα. Έρευνες δείχνουν ότι η καταπίεση των δύσκολων συναισθημάτων εντείνει το στρες και μειώνει την ανθεκτικότητα (Gross & Levenson, 1997). Αντίθετα, η αποδοχή των δυσάρεστων εμπειριών, χωρίς εξιδανίκευση αλλά και χωρίς δράμα, μας επιτρέπει να δούμε το πραγματικό τους νόημα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ευγνωμοσύνη παίρνει έναν πιο ώριμο ρόλο. Δεν είναι ένα «πάτημα κουμπιού» για να νιώσουμε καλύτερα. Είναι ένας τρόπος αφήγησης, μια συνειδητή επιλογή να αναγνωρίσουμε ότι μέσα στη δυσκολία υπήρξε μια μορφή εξέλιξης. Όχι επειδή η δυσκολία ήταν καλή, αλλά επειδή εμείς βρήκαμε τρόπο να σταθούμε μέσα της.
Η ευγνωμοσύνη χωρίς εξιδανίκευση λέει: "σε ευχαριστώ που με δυσκόλεψες, όχι επειδή άξιζε να πονέσω, αλλά επειδή μέσα από αυτό το βάρος έμαθα κάτι για μένα. Λέει επίσης "αναγνωρίζω ότι κουράστηκα, φοβήθηκα, ένιωσα να λυγίζω και παρ’ όλα αυτά βλέπω το πώς άλλαξα".
Αυτή η μετατόπιση είναι βαθιά θεραπευτική. Η Brené Brown μιλάει για την «ανθεκτικότητα της ευαλωτότητας», την ικανότητα δηλαδή να στεκόμαστε απέναντι στις δυσκολίες χωρίς να τις ωραιοποιούμε και χωρίς να τις αφήνουμε να μας ορίσουν. Η ευγνωμοσύνη λειτουργεί σαν ένας τρόπος να βάλουμε ένα νόημα εκεί που κάποτε υπήρχε μόνο χάος.
Γι’ αυτό και η σημερινή άσκηση είναι απλή, αλλά όχι εύκολη.
Γράψε ένα “ευχαριστώ” για κάτι δύσκολο που τελικά σε ωρίμασε.
Όχι για να το ρομαντικοποιήσεις. Όχι για να το εξαγνίσεις. Αλλά για να αναγνωρίσεις ότι μέσα από αυτό αναδύθηκε μια εκδοχή του εαυτού σου πιο γαλήνια, πιο σταθερή, πιο συνειδητή.
Η ευγνωμοσύνη δεν είναι να λες ότι όλα ήταν καλά. Είναι να λες ότι εσύ τα κατάφερες. Και ότι αυτό αξίζει να το τιμήσεις.
Σχόλια