- Δέσποινα Λιμνιωτάκη, Ψυχολόγος MSc
Απώλεια και Τραύμα: η σημασία της εκπαίδευσης εθελοντών πρώτης γραμμής
Κανένας δεν είναι θωρακισμένος από το τραύμα που μπορεί να προκαλέσει ένα αναπάντεχο καταστροφικό γεγονός ή ένα απρόσμενο συμβάν που πλήττει εμάς και την οικογένειά μας. Από την αρρώστια στο βίαιο έγκλημα, από τη φυσική καταστροφή στον χαμό ενός αγαπημένου προσώπου, από τα ατυχήματα στη βία, οποιοδήποτε συμβάν μπορεί να κλονίσει την πίστη και την ελπίδα μας στη ζωή ανά πάσα στιγμή.
Τραύμα μπορεί να δημιουργηθεί και από τη μακροχρόνια έκθεση στον ανθρώπινο πόνο ή την προσπάθεια να βοηθήσουμε αποτελεσματικά τους γύρω μας. Επίσης, η μαρτυρία ενός τραυματικού γεγονότος μέσα από τις εικόνες, τους ήχους και τις καταθέσεις μαρτύρων στα τηλεοπτικά μέσα μπορεί να επιφέρει συμπτώματα άγχους, ικανά να επηρεάσουν την συνολική ποιότητα της ζωής μας.
Τα σημάδια από ένα τραύμα αποτυπώνονται στο σώμα και στην ψυχή. Συναισθήματα ματαίωσης και απελπισίας οδηγούν σε μια βασανιστική καθημερινότητα και σε μια διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού με χαοτικές σκέψεις και με σταδιακή αποξένωση από ένα περιβάλλον που αισθανόμαστε ότι δεν μπορεί να μας κατανοήσει πια ή στο οποίο πιστεύουμε ότι δεν "χωράμε".
Πολύ συχνά, το άτομο που θρηνεί μια απώλεια εμφανίζει συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής: εκείνης της κατάστασης δηλαδή που δημιουργείται όταν το ίδιο έχει βιώσει ή έχει γίνει μάρτυρας τραυματικού γεγονότος στο οποίο υπήρξε πραγματικός ή επαπειλούμενος θάνατος ή απειλή σωματικής ακεραιότητας. Σε περιπτώσεις συνεχούς έκθεσης σε αποκρουστικά γεγονότα, αρκετές ομάδες βοήθειας (πυροσβέστες, σώματα ασφαλείας, εθελοντές φυσικών καταστροφών) αλλά και παιδιά (μέσω των ΜΜΕ ή μέσω των περιγραφών από συγγενείς) μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής αμέσως μετά ή αρκετά αργότερα, ακόμα και μετά την πάροδο μηνών όταν οι μνήμες θα ξυπνήσουν ακριβώς τη στιγμή που οι άνθρωποι πιστέψουν ότι έχουν προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα.
Αυτό που έχει σημασία μετά από ένα γεγονός είναι να υπάρχει ή να δημιουργηθεί ένα σύστημα που να μπορεί να αξιολογήσει, να συντονίσει, να καθοδηγήσει και να προσφέρει αποτελεσματική βοήθεια στους πληγέντες σε επίπεδο οικογένειας, ευρύτερου περιβάλλοντος, κοινότητας. Η προσπάθεια για ανάρρωση από το ψυχικό τραύμα εστιάζουν στην ενδυνάμωση του οργανισμού, την ενίσχυση μηχανισμών άμυνας, την ενθάρρυνση της σκέψης που μπορεί να κάνει προβολή στο μέλλον και στην σταδιακή προσαρμογή. Η πρόληψη, η έγκαιρη ενημέρωση και η ψυχοεκπαίδευση, σώζουν ζωές.
Η άποψη ωστόσο που θέλει την ανακουφιστική φροντίδα να γίνεται αποκλειστικά και μόνο από ειδικούς ξεπερνάει την Ελληνική πραγματικότητα αυτή τη στιγμή. Συνεπώς, η εκπαίδευση εθελοντών πάνω σε θέματα αντιμετώπισης ψυχικού τραύματος είναι αναγκαία και πλέον απαραίτητη.
Διαβάστε ακόμα:
