Ανασχεδιασμός του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας και ανάγκη για συνδημιουργία

Μετά από ένα ολόκληρο χρόνο πανδημίας και εγκλεισμού, τα σοβαρά προβλήματα που βασάνιζαν τις κοινότητες μας παρέμειναν στο ίδιο σημείο, απαράλλαχτα, να ζητούν επιτακτική φροντίδα: από τη βία και την κακοποίηση μέχρι το έγκλημα κι από την περιθωριοποίηση των ανθρώπων με ιδιαιτερότητες ή αναπηρίες μέχρι την απουσία υποστηρικτικού πλαισίου για όλα σχεδόν τα σοβαρά προβλήματα που μαστίζουν τις πόλεις μας, η κοινωνική φροντίδα δεν κατάφερε να γεφυρώσει τα κενά του ευρύτερου συστήματος που ακόμα πάσχει σε γνώση, πληροφορία, στελέχωση και άνοιγμα των συνεργασιών. Αδιαφιλονίκητη απειλή κατά τη διάρκεια του lockdown υπήρξε η ψυχική υγεία – άνθρωποι εξουθενωμένοι, ανήσυχοι, ταλαιπωρημένοι ψυχικά από τις απότομες αλλαγές της κρίσης, έχοντας βιώσει απώλειες, ασθένεια ή/και μοναξιά, χρειάζονται να μιλήσουν για την εμπειρία τους. Η ανταπόκρισή μας απέναντι σε αυτή την ανάγκη δεν πρέπει να είναι μόνο άμεση αλλά και καινοτόμα. Η εντύπωση ότι το σύστημα μπορεί να εξυπηρετήσει τις ιδιαίτερες ψυχοκοινωνικές ανάγκες του πληθυσμού κεντρικά και συγκεντρωτικά, είναι λανθασμένη. Αντιθέτως, τα βήματα της εξόδου από την κρίση βρίσκονται στις κοινές μας προσπάθειες και στο συνδυασμό αυτών, μέσω συμπράξεων, μοιράσματος, κοινού ενδιάμεσου τόπου συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων και καλών πρακτικών.

Περισσότεροι άνθρωποι στο άμεσο μέλλον θα αναζητήσουν τη φροντίδα των δομών και των επαγγελματιών της ψυχικής υγείας και θα χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες τους. Ωστόσο, αυτοί οι άνθρωποι δεν θα έχουν να αντιμετωπίσουν μια βελτιωμένη βερσιόν του συστήματος αλλά την ίδια αποσπασματικότητα και την απουσία διασύνδεσης ανάμεσα στο τι υπάρχει εκεί έξω και του πώς, οι επιλογές που υπάρχουν, μπορούν να λειτουργήσουν συνδυαστικά και αλληλοσυμπληρωματικά για την καλύτερη εξυπηρέτησή τους.

Εδώ και καιρό έχει γίνει φανερό ότι οι προσπάθειες μας απέναντι στην ψυχική υγεία θα πρέπει να καλύπτουν δύο διαφορετικές ταχύτητες με τις οποίες κινούνται οι εξελίξεις: χρειάζεται να γίνουν βήματα ως προς την πρωτοβάθμια φροντίδα, τις υπηρεσίες διαχείρισης κρίσεων, την προσβασιμότητα στη βοήθεια για όλο τον πληθυσμό. Από την άλλη, απαιτείται στρατηγική για τους χρόνιους ασθενείς και τα οξέα περιστατικά που έχουν περιοδικές ή αυξημένες ανάγκες περίθαλψης και νοσηλείας.

Υπάρχει και μια τρίτη επιτακτική ανάγκη – όλοι οι φορείς για την ψυχική υγεία να έρθουν μαζί, να βρεθούν σε στρογγυλά τραπέζια, να διαβουλευθούν για την επόμενη ημέρα, επιστήμονες και γενικός πληθυσμός, γιατροί και ασθενείς, ψυχολόγοι και θεραπευόμενοι, δομές και πάροχοι, μεγάλοι και μικρότεροι που βιώνουν το άγχος και τις απαιτήσεις για ψυχικά αποθέματα. Κανένα στεγανό, κόντρα στις προκαταλήψεις, βγάζουμε νόημα και συμπεράσματα από την κοινή μας εμπειρία, από τις δικές μας ιστορίες.

Συν σχεδιασμός (co design) είναι η προσέγγιση στην ψυχική υγεία που αναγνωρίζει ότι οι γνώσεις όλων μας είναι υλικό από το οποίο θα συνδιαμορφωθεί η ποιότητα και, κατά συνέπεια, η βιωσιμότητα των προσπαθειών μας για το αύριο.

Ο από κοινού σχεδιασμός ως μοναδική οδός για την αλλαγή είναι το μέσο για να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος. Άλλοι στόχοι είναι η ενθάρρυνση της έρευνας που μάλιστα βασίζεται στην καταγραφή της κοινής μας εμπειρίας του χθες και του σήμερα. Ταυτόχρονα, η συμμετοχή και η συνεργασία θα φέρουν τα ανθρωποδίκτυα κοντά και θα εμπνεύσουν συνέργειες και διαφορετικά μοντέλα θεώρησης των προβλημάτων.

Η κοινότητα του The Healing Tree στέκεται για έκτη συνεχή χρονιά ως γεφυροποιός της μεγάλης μεταρρύθμισης για την Ψυχική Υγεία.