Τα αθέατα θύματα των φυσικών καταστροφών

Όταν ξεσπάσει μια φωτιά, όταν γίνει σεισμός με ανθρώπινες απώλειες και υλικές ζημιές, όταν μια περιοχή χτυπηθεί ανεπανόρθωτα από πλημμύρα ή άλλη καταστροφή, οι πρώτοι που θα σπεύσουν να βοηθήσουν και να περιορίσουν την έκταση των ζημιών είναι αυτοί που εργάζονται στα σώματα ασφάλειας, βοήθειας και πολιτικής προστασίας καθώς και οι αντίστοιχοι εθελοντές. Ωστόσο, οι αστυνομικοί, οι πυροσβέστες, οι διασώστες και το προσωπικό που εμπλέκεται στην παροχή βοήθειας, μετά το καταστροφικό γεγονός, παρουσιάζουν ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων που αφορούν στην σωματική και ψυχική τους υγεία το οποίο οφείλεται στην παρατεταμένη έκθεση στα τραυματικά γεγονότα καθώς και στην καταγραφή και στις μαρτυρίες του θανάτου που συγκλονίζουν την ύπαρξή τους.

Κι όμως, τα προβλήματα των παραπάνω ομάδων παραμένουν αθέατα ενώ συχνά αυτοί δεν λαμβάνουν βοήθεια ψυχολογικής ή/και ψυχιατρικής φύσεως για τα συμπτώματά τους. Και όλα αυτά ενώ κατά τον προηγούμενο χρόνο (2017) στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, σημειώθηκε η εκτενέστερη καταγραφή αυτοκτονιών ανθρώπων από ομάδες ασφαλείας σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας του μετατραυματικού στρες που είχε κατακλύσει την ζωή και δεν τους επέτρεπε να ξεφύγουν από τους εφιάλτες της καταστροφής που στοίχειωναν την καθημερινότητά τους (πηγή: USATODAY). Επιπλέον, οι αυτοκτονίες ξεπέρασαν τους θανάτους εν ώρα εργασίας (από ατύχημα ή δολοφονία). Τα αίτια των αυτοκτονιών αυτών αποσιωπούνται τόσο από συγγενείς και φίλους λόγω ντροπής και αισθήματος αδυναμίας, όσο και από τους ανωτέρους και συναδέλφους τους, πράγμα που αποτελεί ένδειξη ότι πρόκειται για ισχυρό ταμπού αλλά και για προσπάθεια υποβάθμισης του συναισθήματος των ανθρώπων που επιχειρούν στις φυσικές καταστροφές, ενώ από την άλλη υπερτονίζεται ο ηρωισμός τους από φόβο μήπως τυχόν το άγχος συμπαρασύρει και άλλους σε αυτό το σπιράλ του ψυχολογικού θανάτου που τραβάει προς τα κάτω όσους κουβαλούν το βαρύ φορτίο της προστασίας πληθυσμού.

«Δίνω βοήθεια αλλά δεν ζητώ» είναι η γενικότερη άτυπη συμφωνία στην οποία υποτάσσονται αυτοί οι εργαζόμενοι που καταρρέουν πίσω από κλειστές πόρτες αφού κανείς δεν απευθύνεται συστηματικά και ψυχοεκπαιδευτικά στις ανάγκες τους. Πρόκειται για τα βουβά θύματα των καταστροφών, που λαμβάνουν συγχαρητήρια για το έργο τους αλλά δεν λαμβάνουν υποστήριξη για τα προβλήματα που τους δημιουργούνται ως αποτέλεσμα του δύσκολου και μακάβριου αγώνα τους.

Έτσι, το άγχος, οι εφιάλτες, οι μνήμες ξυπνούν κατά διαστήματα ή λειτουργούν αθροιστικά, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι αυτοί να παρακολουθούν την μακροχρόνια εσωτερική τους φθορά χωρίς να γνωρίζουν αν και που μπορούν να μιλήσουν γι’αυτή, για το που μπορούν να εξωτερικεύσουν τα συναισθηματικά «σκουπίδια» του θυμού, της απόγνωσης, της θλίψης, του τρόμου, της φρίκης. Πρόκειται πραγματικά για παραμέληση αυτής της ομάδας πληθυσμού, που εργάζεται στα όρια και κοιτάζει τον θάνατο στα μάτια σε τακτική βάση. Θα έπρεπε να υπάρχουν προγράμματα συναισθηματικής αποφόρτισής τους καθώς και μακροχρόνια ψυχολογική στήριξη για τους εργάτες της πρώτης γραμμής. Είμαστε ακόμα πολύ μακριά από την πρόληψη.