50 χρόνια από την έκδοση του The Denial of Death

Φέτος, συμπληρώνονται 50 χρόνια από την κυκλοφορία του θρυλικού βιβλίου The Denial of Death που με έκανε πριν είκοσι χρόνια να πάρω ένα αεροπλάνο για το κέντρο μελετών της Terror Management Theory, κυνηγώντας τα μυστικά της ψυχολογικής αποκρυπτογράφησης του θανάτου.

Αργότερα θα έγραφα για το θέμα στο βιβλίο μου Ζήτημα Ζωής και Θανάτου (Εκδόσεις Ίτανος, 2008): «Περισσότερο από εβδομήντα χρόνια πριν, ο Φρόιντ πίστευε πως οι ιδέες του αφανισμού και του θανάτου απορρίπτονται από τον σύγχρονο άνθρωπο ως αποτρόπαιες και πως, κατά βάθος, όλοι μας είμαστε πεπεισμένοι πως θα ζήσουμε για πάντα. Αυτό που δεν μπορούσε να φανταστεί, είναι πως θα ερχόταν μια ημέρα που ο θάνατος θα αποτελούσε θέμα ταμπού, ισχυρότερο από το θέμα πάνω στο οποίο στήριξε την ψυχαναλυτική του καριέρα, δηλαδή το σεξ. Με τον ίδιο τρόπο που το σεξ και οι συναφείς με αυτό δημόσιες εκδηλώσεις ή αναφορές, σκανδάλιζαν τα ήθη των κοινωνιών των αρχών του προηγούμενου αιώνα και χαρακτηρίζονταν από τους εκπροσώπους της εκκλησίας ως αμαρτία – πράξη του Σατανά, ο θάνατος έφτασε στο σημείο να αποσιωπάται, εξαιτίας των αρνητικών συναισθημάτων που ξυπνούσε και ξυπνά. Παρόλα αυτά, μια πρωτοποριακή εργασία έφερε ξανά τον θάνατο στο προσκήνιο, ως την εμμονή που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο πορευόμαστε στη ζωή: το 1973 , ένας ανθρωπολόγος, ο Ernest Becker, έγραψε πως ο φόβος για το θάνατο είναι η ψυχοδραστική μεταβλητή πίσω από κάθε ανθρώπινη ενέργεια. Έτσι ο θάνατος μετετράπη σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και αμφιλεγόμενα θέματα προς έρευνα της επιστήμης της Ψυχολογίας».

Η δουλειά όμως δεν σταμάτησε εκεί και σήμερα η έρευνα πάνω στον θάνατο έχει βρει εφαρμογές σε πολλά πεδία: στις μελέτες για τη βία και τον εξτρεμισμό, τη θρησκεία και τις υβριδικές θεωρίες συνωμοσίας, στην βαθύτερη κατανόηση του εθνικισμού, του ρατσισμού και των διακρίσεων. Πενήντα χρόνια μετά, ο θάνατος έγινε trendy και το χρωστάμε στον Becker.

Η υπαρξιακή αγωνία, οι αλλαγές στα έθιμα ταφής, τα death café, η ανάπτυξη της ανακουφιστικής φροντίδας, τα σεμινάρια εξοικείωσης με την ιδέα της θνητότητας και τα application που σου θυμίζουν κάθε μερικά λεπτά ότι Memento Mori, όλο το οικοσύστημα από τα «κοράκια» που επί χρόνια γράφουμε, μιλάμε και αγαπάμε τον άνθρωπο τόσο όσο χρειάζεται προκειμένου να ασχοληθούμε με το θάνατο του (επειδή επηρεάζει όλη την προηγούμενη ποιότητα της ζωής), ερχόμαστε κοντά σε μια εορταστική θανατίλα.

* Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για το έργο του Ernest Becker και όλη τη μελέτη των τελευταίων δεκαετιών πάνω στο θέμα του θανάτου, επισκεφθείτε το Ernest Becker Foundation