Καλλιεργώντας την Αυτοπεποίθηση στα Παιδιά μας

Η καλή σχέση με τον εαυτό μας είναι στη βάση μιας ισορροπημένης ζωής.

Πρόκειται για μια σχέση εμπιστοσύνης στις δυνάμεις μας, σεβασμού προς τα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας και επίγνωσης του από που προερχόμαστε. Επιπλέον, μας βοηθάει να χαράξουμε στόχους ενώ είναι μια από τις προϋποθέσεις για τη σύναψη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων: καλλιεργείται δε από πολύ μικρή ηλικία. Επομένως, δεν είναι τυχαίο, το ότι αναφέρεται σε κάθε οδηγό που αφορά στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας και είναι μία από τις δυσκολότερες εργασίες για τους γονείς.

Πώς να καλλιεργήσει κανείς την αυτοπεποίθηση των παιδιών του; Σίγουρα, η αυτοπεποίθηση δεν είναι κάτι με το οποίο γεννιέται κανείς, παρόλο που τα παιδιά είναι ανοιχτά σε εμπειρίες και έχουν όλες τις ευκαιρίες να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να κατακτήσουν τον κόσμο. Όμως, η αυτοπεποίθηση είναι κάτι παραπάνω από μια απλή ευκαιρία – χτίζεται σταδιακά και διέπεται από στάδια. Πολλοί γονείς πιστεύουν πως τα επιφωνήματα θαυμασμού ή ένα μπράβο, είναι ικανό - από μόνο του – να κάνει τα παιδιά να σταθούν στα πόδια τους. Παρόλα αυτά, χρειάζονται χειροπιαστά παραδείγματα, δηλαδή καθημερινές μικρές αποδείξεις ότι μπορούμε να αναλάβουμε και να φέρουμε εις πέρας εργασίες. Παρακάτω, είναι μερικοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να εμπλέξουμε τα παιδιά μας σε καταστάσεις προβληματισμού, με σκοπό την καλλιέργεια δεξιοτήτων, την ενίσχυση της εικόνας τους και, τελικά, την τόνωση της αυτοπεποίθησής τους:

Ο έπαινος πρέπει να δίνεται κατόπιν συγκεκριμένων βημάτων που κάνει το παιδί προς μια κατεύθυνση, μπορούμε π.χ. να πούμε «Συγχαρητήρια για την έκθεση που έγραψες στο σχολείο: ήταν πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα!». Αποφύγετε τις γενικές κι αόριστες ταμπέλες που φυλακίζουν τα παιδιά σε καθεστώς τελειοθηρίας, π.χ. «Ο γιος μου είναι άριστος μαθητής!» Τέτοιες προτάσεις γεννούν άγχος επίδοσης, την αίσθηση δηλαδή ότι το παιδί πρέπει να διατηρήσει έναν τίτλο και μάλιστα πάση θυσία προκειμένου να ικανοποιήσει τους γονείς του. Επιπλέον, αυτές οι γενικολογίες δεν αναδεικνύουν την προσωπικότητα του παιδιού, η οποία είναι πολύπλευρη. Έτσι, είναι απαραίτητο να αναφερόμαστε σε συγκεκριμένα γεγονότα της ζωής του παιδιού μας, ενθαρρύνοντας τα να συνεχίσουν την καλή προσπάθεια, π.χ. « κατάφερες να ξεπεράσεις τις δυσκολίες σου και να γράψεις καλά στα μαθηματικά. Μπράβο!»

Ένας από τους καλύτερους τρόπους να μάθει το παιδί, είναι παρακολουθώντας τους ίδιους τους γονείς του. Η συμμετοχή στις διαδικασίες της οικογένειας είναι πολύτιμη. Το παιδί πρέπει να είναι ενεργό μέλος της ομάδας που λέγεται οικογένεια. Η γνώμη του στις αποφάσεις που αφορούν στο σύνολο είναι επιθυμητή και πρέπει να γίνεται σεβαστή. Οι επιθυμίες του πρέπει να αντιμετωπίζονται με σοβαρότητα: αυτό σημαίνει πως οτιδήποτε συμβαίνει ή πάει να συμβεί μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης προκειμένου να βρεθούν λύσεις και όχι ευκαιρίες για διαφωνία και αντιπαλότητα. Επιπλέον, το παιδί παίρνει το ξεκάθαρο μήνυμα ότι οι γονείς του το σέβονται και το υπολογίζουν και μαθαίνει να μην φοβάται τη γνώμη ή τα συναισθήματά του, αφού όλες οι διαφωνίες μπορούν να λυθούν σε χαμηλούς τόνους και με εποικοδομητικό τρόπο.

Οι δουλειές του σπιτιού μπορεί να είναι μια δημιουργική διαδικασία και μια ευκαιρία για την οικογένεια να μοιραστεί στιγμές. Το στόλισμα του σπιτιού και το μαγείρεμα με τη βοήθεια των παιδιών είναι τρόποι για να έρθουν τα παιδιά πιο κοντά στον κόσμο «των μεγάλων» αλλά και να μάθουν πρακτικά πράγματα που θα τα βοηθήσουν αργότερα να αυτονομηθούν: για παράδειγμα, το στρώσιμο του τραπεζιού είναι μια ευκαιρία να περιγράψουν τα παιδιά στους γονείς τους πως ήταν η μέρα στο σχολείο. Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από τον πειραματισμό και την εξερεύνηση του χώρου. Δεν υπάρχουν «γυναικείες» και «ανδρικές» δουλειές σε έναν ισότιμο κόσμο, στον οποίο για να τα καταφέρει κανείς πρέπει να ανακατεύεται με τα πάντα και να μαθαίνει από τις εμπειρίες.

Μην συγκρίνετε τα παιδιά σας με τα αδέλφια τους ή με άλλα παιδιά. Κάθε παιδί είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα και δεν υπάρχει μια κοινή συνταγή ανατροφής ή εκπαίδευσης. Τις περισσότερες φορές, η οικογένεια μαθαίνει στην πορεία τι είναι το σωστό και το λάθος, μέσα από την αλληλεπίδραση των μελών και την καθημερινή τριβή. Αγαπήστε τα παιδιά τους για τη μοναδικότητά τους και όχι επειδή μοιάζουν σε κάποιον άλλο!

Ας δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον ηρεμίας στο σπίτι, μέσα στο οποίο η ξεχωριστή προσωπικότητα του παιδιού θα έχει θέση, ενώ δεν θα επικρατεί η συνεχής κριτική ή η απαξίωση των προσπαθειών που κάνει το παιδί. Μεγαλώνοντας, τα παιδιά αισθάνονται την πίεση από τις αξιώσεις της κοινωνίας σε βαθμό που αυτή γεννά άγχος και διαταραχές. Προσπαθούν να είναι «καλοί μαθητές», «καλά παιδιά», «καλοί πολίτες», «καλοί φίλοι» κ.ο.κ., ενώ δεν μαθαίνουν πάντα πώς να αγαπούν, να εμπιστεύονται, να διατηρούν τις σχέσεις τους, να υπομένουν τις δυσκολίες ή να επιμένουν μπροστά στα εμπόδια. Και όμως, αυτά τα τελευταία χαρακτηριστικά θα τα βοηθήσουν να ζήσουν μια ολοκληρωμένη ζωή, χωρίς άγχος ή απωθημένα.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά βρίσκονται σε μια εξελικτική πορεία που θα διαρκέσει αρκετά χρόνια. Χρειάζονται την αμέριστη συμπαράστασή μας, την πίστη μας στις δυνάμεις τους και την πεποίθηση πως ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος αν καταφέρουμε να γεφυρώσουμε το χάσμα…

Ακούστε το ηχητικό πρόγραμμα: Επικοινωνία με έναν δύσκολο πρώην σύντροφο που περιέχει πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορούμε να επικοινωνούμε σωστά σε σχέση με τα ζητήματα των παιδιών μας.