Αυτοτραυματισμός

Η πρώτη Μαρτίου είναι αφιερωμένη στον αυτοτραυματισμό (Self Harm Awareness Day) και έχει ως στόχο να ευαισθητοποιήσει περισσότερα άτομα απέναντι σε αυτή τη διαταραχή που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη συνολική υγεία ενός ανθρώπου και στη ζωή της οικογένειάς του.

Ο αυτοτραυματισμός είναι η ηθελημένη κακοποίηση του σώματος με διάφορους τρόπους, με συνηθέστερο σκοπό την πρόκληση πόνου που θα λειτουργήσει ως «ανακούφιση» απέναντι στον ψυχικό πόνο. Στον αυτοτραυματισμό παρατηρούμε γδαρσίματα, γρατζουνιές, κάψιμο από τσιγάρο / βραστό νερό ή χαρακιές από ξυράφι και ξερίζωμα μαλλιών αλλά και σοβαρότερες συμπεριφορές που μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο, όπως την κατάποση τοξικών ουσιών ή την πρόκληση καυγάδων με σκοπό την άσκηση βίας. Η αυτοκτονία δεν είναι απαραίτητα ο στόχος παρόλο που, συνδυαστικά με άλλα συμπτώματα, ο αυτοτραυματισμός σε σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε αυτή.

Ο αυτοτραυματισμός είναι περισσότερο συχνός ανάμεσα στους εφήβους και στους νεαρούς ενήλικες (15-25 ετών, πηγή Rethink Mental Illness). Υποδηλώνει πρόβλημα, παρόλο που αυτό δεν είναι απαραίτητα ψυχιατρικό. Πολλά παιδιά ξεκινούν τον αυτοτραυματισμό σαν ένα είδος «μόδας διαμαρτυρίας» απέναντι στα προβλήματα της ηλικίας τους. Ο καθένας έχει τους δικούς του λόγους για να κάνει κάτι τέτοιο στο σώμα του, με συνηθέστερους λόγους να εμφανίζονται το συναισθηματικό μπλοκάρισμα, η κοινωνική απομόνωση, η έλλειψη επικοινωνίας – κατανόησης του εαυτού και των άλλων και η μοναξιά.

Οι εξαρτήσεις στην εφηβεία (αλκοόλ, ναρκωτικά) μπορεί να οδηγήσουν στον αυτοτραυματισμό, αν λειτουργήσουν ως «παυσίπονο» στη θλίψη και στα προβλήματα. Το προφίλ των ανθρώπων που οδηγούνται στον αυτοτραυματισμό μιλάει για περισσότερες γυναίκες ως πιθανές να κακοποιήσουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Τα επιπλέον προβλήματα υγείας, η αρνητική εικόνα του εαυτού, το bullying, τα προβλήματα στο σπίτι, οι μαθησιακές δυσκολίες και η παραβατική συμπεριφορά εντείνουν το πρόβλημα. Ο αυτοτραυματισμός πρέπει να εξετάζεται χωριστά από τον αυτοκτονικό ιδεασμό παρόλο που έρευνες από ανθρώπους που έκαναν απόπειρα αυτοκτονίας έδειξαν ότι ο αυτοτραυματισμός μπορεί να προηγηθεί μιας απόπειρας κατά 66 φορές.

Δεν καταλήγουν όλοι οι άνθρωποι στο γιατρό ή στον επαγγελματία ψυχικής υγείας προκειμένου να βρουν λύση στο πρόβλημά τους. Έτσι, πολλές περιπτώσεις αποσιωπούνται και μπορεί να γίνουν χρόνιες διαταραχές. Ένα υποστηρικτικό περιβάλλον παράλληλα με την αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς είναι απαραίτητα προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά ο αυτοτραυματισμός.

Ο αυτοτραυματισμός δεν δείχνει απαραίτητα ψυχιατρικό πρόβλημα αλλά μπορεί να είναι κομμάτι μιας μεγαλύτερης διαταραχής που δεν έχει διαγνωστεί όπως είναι η διπολική διαταραχή, η σχιζοφρένεια, το OCD (ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή) ή η κατάθλιψη. Όσο νωρίτερα αναζητήσει κάποιος βοήθεια, τόσο καλύτερα μπορεί να γίνουν τα πράγματα στην αντιμετώπιση των καθημερινών δυσκολιών.

"Πρώτες βοήθειες" στο σπίτι πριν την αναζήτηση εξειδικευμένης βοήθειας από ειδικό:

• Ζήτησε από έναν φίλο σου να γίνει το "μαξιλαράκι βοήθειας" σου, ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο θα μπορείς να απευθυνθείς σε περίπτωση κρίσης. Είναι σημαντικό να μην περνάς τις δύσκολες στιγμές μόνος και επίσης χρειάζεσαι κάποιον να σε αποτρέψει από το να καταφύγεις σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές όταν τα πράγματα γύρω και μέσα σου δυσκολεύουν.

• Βρες και φτιάξε από πριν μια λίστα από πράγματα που θα μπορούν να σου αποσπάσουν την προσοχή από το να λειτουργήσεις αυτοκαταστροφικά σε μια δύσκολη στιγμή. Κάνε μια βόλτα στο τετράγωνο, κάνε ένα κρυο ντους ή ένα τηλεφώνημα σε αγαπημένο πρόσωπο που ξέρεις ότι θα σε ακούσει.

• Βάλε τα χέρια σου σε δημιουργική χρήση (μαγείρεμα, μια κατασκευή, μια επιδιόρθωση στο σπίτι).

• Εμπιστεύσου το κατοικίδιο τετράποδό σου για να σου προσφέρει συμπαράσταση και ανακούφιση από την αγωνία - βγάλε το μια βόλτα στο τεράγωνο και απολαύστε ο ένας τη συντροφιά του άλλου.

• Γνώρισε το σώμα σου. Μάθε για τις συναισθηματικές συγκρούσεις που καταλήγουν να γίνουν σωματικό σύμπτωμα. Ξεκίνησε ήπια γυμναστική ή yoga. Μάθε τη σημασία του να κάνεις μια παύση ανάμεσα στο πρόβλημα και στην σπασμωδική αντίδραση.

• Προσπάθησε σε κάθε περίπτωση να κρατηθείς ασφαλής πριν φτάσει η βοήθεια ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι δεν θα αποφύγεις τελικά την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Πρόσεξε μη χάσεις αίμα ή οδηγηθείς σε μόλυνση από χρήση σκουριασμένης λεπίδας. Πρόσεξε μη προκαλέσεις έγκαυμα ή σοβαρή δηλητηρίαση από κατάποση χημικών ουσιών. Αυτο δεν σημαίνει ότι η αποφυγή των χειρότερων και όχι η βοήθεια αντιμετώπισης του προβλήματος είναι το ζητούμενο. Οι περισσότεροι ωστόσο ειδικοί της υγείας παραδέχονται ότι οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές επανέρχονται και γι'αυτό είναι σκόπιμο για τον άνθρωπο που υποφέρει να γνωρίζει που και πότε να φροντίσει τον εαυτό του και τα εξωτερικά τραύματά του.

• Ενημερώσου για τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορείς να προσεγγίσεις το πρόβλημα του αυτοτραυματισμού με τη βοήθεια ειδικού. Πάρε την απόφαση να μιλήσεις γι'αυτό που σου συμβαίνει.