- Δέσποινα Λιμνιωτάκη, Ψυχολόγος MSc
Δημιουργώντας χώρο μέσα στην επιχείρηση για να ανθίσει η ψυχική υγεία
Πολύ νωρίτερα από το άνοιγμα των μαγαζιών και των κάθε λογής επιχειρήσεων μετά την πανδημία, αυτό που είχε ανοίξει και ανάψει φωτιές ήταν η συζήτηση για την επόμενη ημέρα του κόσμου, εκείνη την περίοδο επιστροφής σε μια υποτιθέμενη κανονικότητα που ήδη παρουσίαζε διαφοροποιήσεις σε σχέση με το παρελθόν.
Κατά την διάρκεια της καραντίνας πολλά πράγματα έμειναν τα ίδια, όπως για παράδειγμα οι φυσικοί χώροι, αν και άδειοι από ζωή και ανθρώπινη παρουσία. Όμως, πολλά πράγματα επίσης είχαν αλλάξει από τις πρώτες ημέρες: το εσωτερικό μας περιβάλλον, ο τρόπος λειτουργίας μας, η αίσθηση ασφάλειας που μπορεί να είχαμε σε παλαιότερες εποχές. Τι κι αν οι καρέκλες και τα τραπέζια παρέμεναν στην ίδια θέση, εμείς είχαμε μετακινηθεί βίαια από τη λεγόμενη ζώνη ασφάλειας μας (comfort zone), από τον τρόπο με τον οποίο μέχρι εκείνη τη στιγμή σκεφτόμασταν, παίρναμε αποφάσεις και εκτελούσαμε έργο. Επιπλέον, είχαμε να ανησυχούμε για την υγεία και την ακεραιότητα του εαυτού μας και των διπλανών μας, των συγγενών, φίλων και της ευρύτερης κοινότητας που μετρούσε απώλειες σε καθημερινή βάση. Δεν ήταν λοιπόν υπερβολή το σούσουρο που ήθελε την ψυχική υγεία να είναι η επόμενη μεγάλη πανδημία που θα έπληττε τον πλανήτη με πολύ πιο αβέβαια αποτελέσματα και χωρίς περιθώρια εμβολιασμού – είμαστε εμείς οι ίδιοι που υποφέρουμε κι εμείς οι ίδιοι που πρέπει να φροντίσουμε για την ανάρρωσή μας σε προσωπικό, επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο.
Με το άνοιγμα των χώρων εργασίας, η πρώτη προτεραιότητα που προέκυψε επιτακτικά ήταν αυτή της φροντίδας του προσωπικού μας, του ανθρώπινου κεφαλαίου, των ομάδων μας, του τόσο σημαντικού στηρίγματος κάθε μας προσπάθειας. Η ψυχική βοήθεια προς το προσωπικό των επιχειρήσεων βρέθηκε ψηλά στην επιχειρηματική ατζέντα και έγινε νούμερο ένα εργασία μέσα σε εταιρικά περιβάλλοντα. Κανένας δεν βρίσκεται σήμερα να πιστέψει ότι οι εργαζόμενοι βγήκαν αλώβητοι από την πανδημία ή ότι απλά κάποιος θα ξαναγυρίσει σε αυτό που έκανε ενάμιση χρόνο πριν, όταν έκλεισαν όλα λόγω του COVID19, έτσι απλά, χωρίς να έχει αλλάξει το βίωμά του, τα συναισθήματά του, ο τρόπος που πλέον βλέπει τα πράγματα. Και παρόλο που είναι φυσιολογικό να αφήνουμε το κύμα να μας παρασύρει που και που χωρίς αντίσταση, όταν ας πούμε δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά παρά μόνο να αποδεχτούμε αυτό που ξετυλίγεται μπροστά από τα μάτια μας, σήμερα ερχόμαστε εδώ με την ανάγκη ανασυγκρότησης: πρέπει να επέμβουμε δημιουργικά στο περιβάλλον για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε.
Πρώτο βήμα υπέρ της προάσπισης της ψυχικής υγείας σε εργασιακό περιβάλλον δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από το ξεκίνημα των μεταξύ μας συζητήσεων. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το από πού ήρθαμε, τι περάσαμε, ποια ήταν η συναισθηματική σχεδία που μπορεί να μας «ξέβρασε» στην πόρτα της δουλειάς και σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε συγκριτικά με το παρελθόν. Η επίγνωση αυτής της κατάστασης είναι αυτό που ονομάζουμε ενσυνειδητότητα (mindfulness) και πρόκειται για πρακτική που χρειάζεται να εξασκούμε κάθε μέρα. Δίνουμε χρόνο στον εαυτό μας και την ομάδα μας να εκφραστεί ελεύθερα, να λειτουργεί με διάφορες ταχύτητες, να αποσύρεται όταν χρειάζεται χρόνο, να κλείνει την κάμερα στο κουραστικό zoom, να μιλάει όταν έχει κάτι να πει και όχι επειδή πρέπει να «συμμετέχει».
Αν αυτό είναι εφικτό, κλείνουμε θέση για την ομάδα μας σε βιωματικό εργαστήρι που θα μας δώσει την ευκαιρία να συσφίξουμε εκ νέου τις σχέσεις, να μάθουμε περισσότερα και πιο ουσιαστικά πράγματα ο ένας για τον άλλο αλλά και να μάθουμε πώς μπορούμε να διαχειριζόμαστε μελλοντικά τις κρίσεις που θα προκύψουν. Όταν το προσωπικό μας αισθάνεται υγιές και δυνατό, ολόκληρη η επιχείρηση ανθίζει ενώ η επιχειρηματική κουλτούρα - δηλαδή η δυναμική επηρεασμού της τοπικής κοινότητας - μετατρέπεται σε θετικό αντίκτυπο.
Η ψυχική υγεία της ομάδας μας δεν θα μπορούσε να είναι κάτι λιγότερο από προτεραιότητα. Με τον όρο «ψυχική υγεία» εννοούμε πολλά πράγματα: την εξισορρόπηση οικογενειακής-επαγγελματικής ζωής, την ενσυναίσθηση στον τρόπο που ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες αυτών που μας φροντίζουν και δουλεύουν μαζί μας για κοινό σκοπό, την πρόληψη απουσιών που θα οφείλονται σε burnout, την καλυτέρευση της μεταξύ μας επικοινωνίας, την αποβολή του καθημερινού άγχους. Αυτά είναι μόνο λίγα από όσα έχει να προσφέρει η προώθηση προγραμμάτων mindfulness και ψυχικής υγείας σε εργασιακό περιβάλλον.
Τι είναι όμως το mindfulness? Ανακαλύψτε εδώ μερικά από τα οφέλη του για τον χώρο εργασίας.
Η καλλιέργεια υγιούς περιβάλλοντος μέσα στην επιχείρησή μας, είναι δέσμευση. Το αντίθετο, δηλαδή το να αφήνεις τα πράγματα στο έλεός τους ή το να πιστεύεις ότι θα βρουν τη θέση τους από μόνα τους, αποτελεί αδυναμία ανάληψης ρίσκου. Και το ρίσκο μιας «αρρωστημένης», πάγιας συμπεριφοράς που ποτέ δεν βρίσκει ίαση, είναι τεράστιο για την προσωπική και επαγγελματική μας επιβίωση. Το να δίνεις χώρο στην ψυχική υγεία να ανθίσει είναι μια πρακτική που αλλάζει τη νοοτροπία και την συμπεριφορά της επιχείρησης προς το καλύτερο και αναγνωρίζει τη σημαντική συμβολή όλων των μελών στη βιωσιμότητα και ευημερία της. Άλλωστε, πρόκειται πλέον για μονόδρομο.
Δείτε παρακάτω μερικά θαυμάσια παραδείγματα «επένδυσης» όχι μόνο σε χώρο και τεχνολογία αλλά, προπαντός, σε ανθρώπινο δυναμικό: το πρόγραμμα 100% You της Ogilvy που διοργανώνει εβδομαδιαία διαδικτυακά σεμινάρια για τους υπαλλήλους της πάνω σε τέσσερις, θεμελιώδεις θεματικές ενότητες: οικονομική, οργανική, ψυχική και διατροφική ευζωία. Τα σεμινάρια λαμβάνουν χώρα μέσα στο εργασιακό ωράριο των υπαλλήλων προκειμένου να μην καταλαμβάνουν τον ελεύθερο χρόνο αυτών.
Την ίδια περίοδο, η Nike προσφέρει ενδοεργασιακά σεμινάρια γιόγκα, διαλογισμού και νοερής απεικόνισης (meditation), ενώ έχει διαμορφώσει τα γραφεία της στη Νέα Υόρκη προκειμένου να φτιάξει χώρο για προσευχή, απομόνωση από ερεθίσματα και σύντομη ξεκούραση με ολιγόλεπτο ύπνο (power napping). Τέτοια πρωτοβουλίες έχουν υιοθετηθεί από σχεδόν όλες τις μεγάλες εταιρείες ανά τον κόσμο. Σημαντική συνεργατική πρωτοβουλία είναι επίσης η διαπραγμάτευση πακέτων συμμετοχής σε γυμναστήρια από την εταιρεία, ως δώρο προς τους εργαζομένους της καθώς και η κάλυψη μέρους ή του συνολικού ποσού των εξόδων που απαιτούνται προκειμένου οι εργαζόμενοι να έχουν πρόσβαση σε ψυχολόγο. Ωστόσο, δεν είναι ανάγκη μια επιχείρηση να ξοδέψει χρήματα που δεν έχει πραγματικά (επειδή έχει υπάρξει πληττόμενη από την πανδημία) για το wellbeing των ανθρώπων της : αρκεί η αμοιβαία υποστήριξη ανάμεσα σε επιχειρήσεις, η λεγόμενη διασταυρωτική προώθηση, για να δημιουργήσει συνέργειες και αλληλοϋποστήριξη.
Τι γίνεται όμως με την ηγεσία της επιχείρησης, τους υπεύθυνους προσωπικού ή τους διευθυντές των καταστημάτων; Μπορεί ένας άνθρωπος που ο ίδιος έχει υποφέρει βλέποντας τους κόπους μιας ζωής και το όνειρό του να κινδυνεύουν, να οδηγήσει άλλους στην έξοδο από το προσωπικό τους στρες; Εδώ έρχονται να προστεθούν τα προγράμματα εκπαίδευσης για τους leaders της επόμενης γενιάς, προκειμένου αυτοί να μάθουν να ρυθμίζουν όχι μόνο τον τρόπο που επενεργούν στις προκλήσεις αλλά και τον τρόπο που ξεκινούν ειλικρινείς συζητήσεις για το ανθρώπινο στοιχείο που χρειαζόμαστε πλέον στην αγορά, το μοναδικό προσόν που μπορεί να μας βγάλει στα ανοιχτά από εδώ και στο εξής.
Η ευαισθητοποίηση πάνω στο θέμα του άγχους στον εργασιακό χώρο καθώς και η καταπολέμηση του στίγματος που συνοδεύει την ψυχική υγεία σε εταιρικά περιβάλλοντα είναι δύο στόχοι στους οποίους απευθύνονται τα προγράμματα εκπαίδευσης προς το εταιρικό προσωπικό. Η ολιστική προσέγγιση στο πρόβλημα της επιστροφής στην εργασία και της ομαλής προσαρμογής στην αλλαγή που όλοι μας βιώνουμε τελευταία, αποτελεί καθήκον και ισχυρή προϋπόθεση για να παραμείνουμε λειτουργικά επιτυχημένοι.
Μοιράσου τη δική σου ιστορία με την κοινότητα του The Healing Tree, γίνε συμμέτοχος στις προσπάθειες καταπολέμησης του στίγματος, πάρε μέρος στο #SheWorks, ζήτησε να μάθεις για τα προγράμματα & εργαστήρια ευ ζην που προετοιμάζονται για την φθινοπωρινή σεζόν. Βρες περισσότερα για την ενσυνειδητότητα (mindfulness) στην εργασία στο παρακάτω φυλλάδιο.
